آموزش مهارت محور (SSBT) چیست؟ انواع تکالیف مهارت محور

این روزها داشتن دانش علمی دیگر به‌تنهایی برای موفقیت دانش‌آموزان کافی نیست؛ بلکه نیاز به مهارت‌های کاربردی و رفتاری به‌شدت احساس می‌شود. رویکرد آموزش مهارت‌محور یا SSBT در مدارس بر این اصل تاکید دارد که پرورش توانایی‌هایی مانند کار تیمی، ارتباط موثر، خلاقیت و حل مسئله، دانش‌آموزان را برای ورود به دنیای واقعی و مواجهه با چالش‌های آن آماده می‌کند. با گنجاندن آموزش همکاری به کودکان و مهارت‌های رفتاری در برنامه‌های درسی، مدارس می‌توانند نسل آینده را به‌عنوان افرادی مستقل، توانا و موفق تربیت کنند.

آموزش مهارت SBBT به چه معناست؟

آموزش مهارت SSBT (Soft Skills and Behavioral Training) به‌معنای تربیت و پرورش مهارت‌های نرم و رفتاری در افراد، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان است. این نوع آموزش همکاری به کودکان بر توانایی‌های غیرفنی و اجتماعی تمرکز دارد که در برقراری ارتباط موثر، مدیریت استرس، کارگروهی، انعطاف‌پذیری و مهارت‌های حل مسئله به فرد کمک می‌کنند.

هدف اصلی SSBT در مدارس، آماده‌سازی دانش‌آموزان برای زندگی اجتماعی و حرفه‌ای موفق است، به‌گونه‌ای که بتوانند با چالش‌های دنیای واقعی به‌خوبی روبه‌رو شوند و از مهارت‌های رفتاری خود برای ایجاد ارتباطات مثبت و سازنده بهره ببرند. این رویکرد با افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود مهارت‌های اجتماعی، کودکان و نوجوانان را برای موفقیت در زندگی شخصی و کاری آماده می‌کند.

آموزش همکاری و کار تیمی به کودکان

آموزش مهارت‌محور (Skill-Based Training) بر توسعه و تقویت مهارت‌های خاص در یادگیرندگان تمرکز می‌کند. در این نوع آموزش همکاری به کودکان، یادگیری به‌جای تاکید بر تئوری و اطلاعات صرف، روی کاربرد عملی و تجربی مهارت‌ها متمرکز می‌شود. بهترین دبستان دخترانه منطقه ۶ جهت تقویت مهارت همکاری در کودکان، آموزش 7 مهارت اساسی را در برنامه پرورشی خود گنجانده است:

1. مهارت‌های فنی
2. مهارت‌های ارتباطی
3. مهارت‌های حل مسئله
4. مهارت‌های مدیریتی
5. مهارت‌های تحلیلی
6. مهارت‌های کارآفرینی
7. مهارت‌های اجتماعی و فرهنگی

اهمیت آموزش همکاری به کودکان

اهمیت آموزش همکاری در زندگی آینده کودکان غیرقابل‌انکار است. همکاری به آن‌ها می‌آموزد که هر فرد می‌تواند نقش منحصربه‌فردی در یک پروژه یا فعالیت گروهی داشته باشد و تفاوت‌ها و دیدگاه‌های مختلف منجر به خلق ایده‌های نو و خلاقانه می‌شوند. از جمله ابعاد اهمیت این موضوع:

تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی

وقتی کودکان در گروه‌های مختلف کار می‌کنند، یاد می‌گیرند که چگونه به‌طور موثر با دیگران صحبت کنند، به بیان نظرات خود بپردازند و به ایده‌های دیگران گوش دهند. آموزش همکاری به کودکان دبستانی برای برقراری ارتباطات مثبت و سازنده در آینده بسیار حیاتی است و به آن‌ها کمک می‌کند که در زندگی شخصی و حرفه‌ای موفق‌تر باشند.

افزایش حس مسئولیت‌پذیری

هر کودک در یک گروه وظیفه‌ای مشخص دارد و به‌طور مستقیم برای انجام آن مسئول است. این تجربه به آن‌ها می‌آموزد که برای دستیابی به یک هدف مشترک، باید وظایف خود را به‌درستی انجام دهند و نسبت به تعهدات خود پایبند باشند.

تقویت روحیه تیمی و پذیرش تفاوت‌ها

کودکان با کار کردن در گروه‌ها، می‌آموزند که هر فردی می‌تواند دیدگاه‌ها و مهارت‌های منحصربه‌فرد خود را داشته باشد. همکاری باعث می‌شود که آن‌ها با ارزش‌ها و تجربیات مختلف آشنا شوند و پذیرش تفاوت‌ها را تمرین کنند. این روحیه تیمی به آن‌ها یاد می‌دهد که موفقیت گروه وابسته به احترام به تنوع‌ها و به‌کارگیری توانایی‌های همه اعضای گروه است.

بهبود توانایی حل مسئله

زمانی که یک چالش در گروه به‌وجود می‌آید، کودکان باید با همکاری یکدیگر و با ترکیب ایده‌های خود، راه‌حلی مناسب پیدا کنند. این تمرین نه‌تنها توانایی حل مسئله را در آن‌ها بهبود می‌بخشد، بلکه آن‌ها را برای مقابله با چالش‌های واقعی زندگی آماده‌تر می‌سازد.

افزایش اعتمادبه‌نفس

تقویت مهارت همکاری در کودکان اجازه می‌دهد که خود را به دیگران نشان دهند و در دستیابی به اهداف گروهی موفق شوند. این تجربه‌های مثبت، احساس ارزشمند بودن را در آن‌ها تقویت کرده و تاثیر به‌سزایی بر رشد شخصی کودکان خواهد داشت.

5 راهکار برای آموزش همکاری به کودکان

آموزش مهارت همکاری و کار تیمی به کودکان بر پایه‌ رویکرد SSBT (Soft Skills and Behavioral Training) نه‌تنها آن‌ها را با اصول همکاری و ارتباطات گروهی آشنا می‌کند، بلکه زمینه‌ساز رشد مهارت‌های اجتماعی و شخصیتی آن‌ها نیز می‌شود. از جمله 5 راهکار مهم برای تقویت این مهارت:

1.      تقسیم نقش‌ها در فعالیت‌های گروهی

این روش مبتنی بر SSBT به کودکان می‌آموزد که هر عضو گروه وظیفه‌ خاص خود را دارد و همه باید در جهت دستیابی به یک هدف واحد همکاری کنند. این تقسیم نقش‌ها باعث می‌شود که مهارت همکاری در کودکان افزایش پیدا کرده و اهمیت تعهد و انجام‌وظیفه را درک کنند.

·        مثال کاربردی در کلاس درس

در پروژه‌ ساختن یک پوستر در مورد محیط‌زیست، معلم می‌تواند نقش‌هایی مانند نقاش، نویسنده و ارائه‌دهنده را به کودکان واگذار کند. هر دانش‌آموز وظیفه خاص خود را بر عهده دارد؛ برای مثال، یکی نقاشی‌های مربوط به طبیعت را انجام می‌دهد، دیگری مطالب مرتبط را می‌نویسد و شخص سوم برای ارائه آماده می‌شود. این تقسیم نقش‌ها به کودکان کمک می‌کند تا حس مسئولیت‌پذیری و درک وابستگی وظایف به یکدیگر را یاد بگیرند.

2.      تقویت مهارت‌های حل مسئله در گروه

با ایجاد موقعیت‌هایی که نیاز به تصمیم‌گیری و حل مسئله دارند، کودکان می‌آموزند که چگونه ایده‌های خود را با دیگران در میان بگذارند و با تحلیل موقعیت‌ها و گوش دادن به نظرات مختلف، به بهترین راه‌حل برسند. این تمرین‌ها باعث می‌شود که کودکان در مواجهه با چالش‌ها به‌جای برخورد منفعلانه، با استقلال عمل کنند.

·        مثال کاربردی در کلاس درس

در یک فعالیت علمی گروهی، معلم می‌تواند مسئله‌ای نظیر «چگونه می‌توان یک قایق کاغذی ساخت که در آب فرو نرود؟» را مطرح کند و دانش‌آموزان را به گروه‌های کوچک تقسیم کند تا با همکاری یکدیگر به راه‌حلی برسند. در این فرایند، کودکان باید ایده‌های مختلف را با هم بررسی کرده و با آزمون‌وخطا به نتیجه‌ای مطلوب برسند.

3.      تشویق به اشتراک‌گذاری احساسات و تجربیات

تشویق کودکان به بیان احساسات و تجربیاتشان در گروه، از دیگر راهکارهای مبتنی بر SSBT برای آموزش همکاری به کودکان است. اشتراک‌گذاری احساسات، فضایی امن و مثبت در گروه ایجاد می‌کند و تعاملات گروهی را موثرتر می‌سازد.

·        مثال کاربردی در کلاس درس

در پایان هر روز یا هفته، معلم می‌تواند زمانی را برای «گفت‌وگوی احساسی» ترتیب دهد و از کودکان بخواهد تجربیات خود را از فعالیت‌های گروهی به اشتراک بگذارند. به‌عنوان‌مثال، اگر یکی از کودکان احساس کند در فعالیت‌های گروهی صدایش شنیده نمی‌شود، می‌تواند این موضوع را در گفت‌وگوی کلاس مطرح کند و دوستانش نیز بازخورد خود را ارائه دهند.

4.      تمرین بازی‌های گروهی با هدف‌های مشترک

بازی‌های گروهی که برای رسیدن به هدف‌های مشترک طراحی شده‌اند، یک ابزار موثر برای آموزش همکاری به کودکان دبستانی هستند. این تمرین، روحیه‌ همیاری و توجه به نیازهای دیگران را در آن‌ها تقویت می‌کند و درعین‌حال به یادگیری مهارت‌هایی چون گوش دادن و احترام به نظرات دیگران کمک می‌کند.

·        مثال کاربردی در کلاس درس

در یک کلاس ابتدایی، معلم می‌تواند یک بازی گروهی مثل «پل ساختن» برگزار کند، جایی که دانش‌آموزان باید با استفاده از لگو یا بلوک‌ها، یک پل پایدار بسازند. برای رسیدن به این هدف، کودکان نیاز به برنامه‌ریزی، تقسیم وظایف و هماهنگی دارند. هر کودک نقش مشخصی دارد، مثل مرتب کردن قطعات، تنظیم ارتفاع پل یا بررسی استحکام آن. این بازی باعث می‌شود که کودکان هم‌زمان با بازی، اصول همکاری و گوش دادن به یکدیگر را تجربه کنند.

5.      تشویق به ارزیابی و بازخورد مثبت در پایان هر فعالیت

پس از هر فعالیت گروهی، زمانی را برای ارزیابی کارگروهی و دریافت بازخورد مثبت در نظر بگیرید. در فرایند آموزش همکاری به کودکان دبستانی آن‌ها می‌توانند درباره‌ دستاوردها، چالش‌ها و نقاط قوت و ضعف خود صحبت کنند. این بازخوردها به کودکان کمک می‌کند تا بهتر درک کنند که چگونه می‌توانند در همکاری‌های آینده بهتر عمل کرده و نقاط ضعف خود را بهبود دهند.

·        مثال کاربردی در کلاس درس

پس از اتمام یک فعالیت گروهی، معلم می‌تواند از هر گروه بخواهد تا درباره‌ عملکرد خود و چالش‌هایی که در طول فعالیت با آن‌ها مواجه شده‌اند، صحبت کنند. به‌عنوان‌مثال، در پایان ساخت یک مدل علمی، هر گروه می‌تواند از تجربه‌های خود و نقاط قوت و ضعف همکاری گروه خود یا حتی سایر گروه‌ها بگوید.

جمع‌بندی

آموزش همکاری به کودکان باتوجه‌به اهمیت ارتباطات و تعاملات اجتماعی، ضرورتی انکارناپذیر است. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از مفهوم همکاری پیدا کنند و در مواجهه با چالش‌های اجتماعی و تحصیلی، راه‌حل‌های موثری بیابند. مهارت‌های همکاری و کار تیمی، به‌عنوان پایه‌های اساسی برای رشد شخصیتی و اجتماعی کودکان، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری آینده‌ای موفق و متعهد برای آن‌ها ایفا می‌کند.

سوالات متداول

1. در چه سنی باید مهارت‌های کار تیمی معرفی شوند؟

مهارت‌های کار تیمی می‌توانند از سنین پیش‌دبستانی معرفی شوند؛ جایی که کودکان شروع به مشارکت در فعالیت‌های گروهی کرده و یاد می‌گیرند که چگونه همکاری کنند.

2. چگونه والدین می‌توانند از مهارت‌های کار تیمی در خانه حمایت کنند؟

والدین می‌توانند با درگیر کردن کودکان در پروژه‌های خانوادگی، مانند آشپزی یا باغبانی که در آن‌ها نیاز به همکاری و تقسیم مسئولیت‌ دارند، از مهارت‌های کار تیمی حمایت کنند.

3. کودکان هنگام یادگیری کار تیمی با چه چالش‌هایی ممکن است مواجه شوند؟

کودکان ممکن است در بیان احساسات، مدیریت تعارضات یا درک دیدگاه‌های متفاوت مشکل داشته باشند که همه این‌ها بخشی از فرایند یادگیری است.