نحوه برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر| علائم، دلایل و روش درمان

برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر یک تجربه چالش‌برانگیز برای والدین و مربیان است. درک علائم، علل و روش‌های درمانی موثر برای تقویت رشد عاطفی سالم و بهبود رفتار کودک بسیار مهم است. علائم ممکن است شامل طغیان‌های مکرر، سرپیچی و مشکل در پذیرش قدرت باشد. با بهترین دبستان دخترانه منطقه ۶ همراه شوید تا علائم، دلایل و روش رفتار با کودک لجباز و پرخاشگر را مرور کنیم.

نشانه های کودک لجباز و پرخاشگر

بسیاری می‌پرسند با کودک لجباز و پرخاشگر چگونه رفتار کنیم؟ اول از همه باید نشانه‌های لجبازی و پرخاشگری در کودکان را شناخت تا هر رفتاری از جانب آن‌ها سوء تعبیر نشود.

نشانه‌های لجبازی در کودکان

برای برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر به شکل مناسب، باید نشانه‌های لجبازی زیر را در او شناسایی کرده باشید.

• مقاومت در برابر تغییر: کودک از انطباق با روال‌ها، تنظیمات یا تغییرات جدید در برنامه‌های روزانه خود امتناع می‌کند.
• واکنش نامتناسب: زمانی که ایده‌ها و خواسته‌های او به چالش کشیده می‌شود، واکنش شدید از خود نشان می‌دهد.
• گوش دادن انتخابی: درخواست‌ها یا دستورالعمل‌هایی که با خواسته‌های او همخوانی ندارد را نادیده می‌گیرد.
• رفتار تکراری: به تکرار یک درخواست یا رفتار ادامه می‌‌دهد، علیرغم اینکه به او نه گفته شده یا به او جایگزین داده شده است.
• ناامیدی بی‌مورد: به خاطر تغییرات کوچک مانند عوض شدن فعالیت‌ها یا تغییر یک بازی مورد علاقه ناراحت شده و پرخاشگری می‌کند.
• عدم سازش: در جریان درگیری و تضادها از خود تمایل به مذاکره و کوتاه آمدن از برخی خواسته‌ها نشان نمی‌دهد.

نشانه‌های پرخاشگری در کودکان

برای رفتار با کودک لجباز و پرخاشگر به شکل مناسب، باید نشانه‌های پرخاشگری زیر را در او شناسایی کرده باشید.

• پرخاشگری فیزیکی: در هنگام ناراحتی یا ناامیدی به ضربه زدن، لگد زدن یا هل دادن دیگران روی می‌آورد.
• پرخاشگری کلامی: از القاب ناپسند، حرکات خشمگینانه یا توهین به همسالان و بزرگسالان استفاده می‌کند.
• تخریب اموال: هنگام عصبانیت، به شکستن اسباب‌بازی‌ها یا آسیب رساندن به وسایل خود و دیگران می‌پردازد.
• ارعاب: بیش از حد به حرکات تهدیدآمیز یا نمایش حالت خشمگین در صورت نسبت به همسالان و بزرگسالان روی می‌آورد.
• نوسانات خلقی: اغلب دچار تغییر سریع از حالت آرام به خشمگین می‌شود.
• مشکل در کنار آمدن با احساسات: برای بیان احساسات خود به صورت کلامی تقلا می‌کند و به جای آن به طغیان‌های فیزیکی متوسل می‌شود.

شناخت و تشخیص درست این نشانه‌ها و سپس برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر با همدلی و راهنمایی بسیار مهم است.

دلایل لجبازی و پرخاشگری در کودکان

لجبازی و پرخاشگری در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل روانی، محیطی و رشد باشد که اغلب بر رفتار کودک تاثیر متقابل دارند. شناخت این دلایل برای والدین، مربیان و مراقبان ضروری است تا بتوانند نحوه رفتار با کودک لجباز و پرخاشگر را به طور موثر مدیریت کنند.

1. مراحل رشد

مراحل رشد نقش مهمی در رفتار کودک دارد. به عنوان مثال، کودکان دبستانی اغلب سرسختی را به عنوان بخشی طبیعی از ابراز استقلال خود بروز می‌دهند. این مرحله نشان‌دهنده آگاهی روزافزون آن‌ها از خود و کنترل بر محیط اطراف است.

2. تنظیم هیجانی

کودکان ممکن است زمانی که برای مدیریت احساسات خود به‌ویژه خشم و ناامیدی تلاش می‌کنند، از خود لجبازی و پرخاشگری نشان دهند. در بسیاری از موارد کودکان فاقد دایره واژگان کافی یا درک مناسب برای بیان احساسات خود هستند. این آشفتگی عاطفی می‌تواند به صورت سرپیچی یا پرخاشگری ظاهر شود. بنابراین برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر در این مرحله باید با نهایت دقت صورت گیرد.

3. عوامل محیطی

کودکانی که در محیط‌های پراسترس یا خانواده‌های ناپایدار بزرگ می‌شوند، ممکن است لجبازی و پرخاشگری را به عنوان رفتارهای آموخته شده از خود نشان دهند. اگر کودک به صورت روزانه شاهد تعارض، عدم نظم و انضباط یا بی‌ثباتی عاطفی باشد، ممکن است این رفتارها را به عنوان مکانیسم‌های مقابله‌ای خود برگزیند.

4. شرایط روان‌شناختی

اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلال نافرمانی مقابله جویانه (ODD) هم می‌تواند به لجبازی و پرخاشگری مداوم کودک انجامد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است به‌راحتی ناامید و دچار طغیان‌های پرخاشگرانه شوند. کودکان مبتلا به ODD نیز به طور مداوم قوانین و هنجارها را به عنوان بخشی از مشخصات رفتاری خود به چالش می‌کشند.

5. زمینه اجتماعی

زمینه اجتماعی نیز می‌تواند بر پرخاشگری و لجبازی کودک تاثیر بگذارد. مثلا قلدری یا طرد اجتماعی توسط همسالان معمولا منجر به افزایش پرخاشگری به عنوان وسیله‌ای برای دفاع از خود می‌شود. همچنین ممکن است کودک توسط همسالان تحت فشار قرار گیرد تا با برخی رفتارها یا نگرش‌ها سازگار شود.

نحوه برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر

حالا وقت آن است تا یاد بگیریم با کودک لجباز و پرخاشگر چگونه رفتار کنیم. برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر یک اقدام کاملا پیچیده و چالش‌برانگیز است. اما با اتخاذ استراتژی‌های موثر می‌توان به ترویج رفتارهای مثبت و رشد عاطفی سالم در کودک کمک کرد.

 1. آرام و خونسرد بمانید

هنگام مواجهه با لجبازی یا پرخاشگری در کودک باید آرامش خود را کاملا حفظ نمایید. زیرا کودکان اغلب آینه حالات عاطفی بزرگسالان خود هستند و واکنش همراه با عصبانیت یا ناامیدی می‌تواند وضعیت را تشدید کند. پس یک نفس عمیق بکشید و با لحنی آرام و یکنواخت با کودک صحبت کنید.

 2. احساسات کودک را بپذیرید

قبل از پرداختن به رفتار با کودک لجباز و پرخاشگر، احساسات او را بپذیرید. گفتن جملاتی مانند «می‌بینم که واقعا ناراحتی» یا «می‌دونم که فعلا نمی‌خواهی گوش کنی» احساسات آن‌ها را تایید می‌کند. این پذیرش به کودک کمک می‌کند تا احساسات خود را درک شده ببیند و حالت دفاعی خود را کاهش دهد.

 3. انتظارات واضح داشته باشید

انتظارات و حد و مرزهای خود را کاملا روشن برای کودک تعریف کنید. زیرا کودک باید درک کند که در هر موقعیتی از او چه انتظاری می‌رود. این قوانین باید پایدار و سازگار باشند و پیامدهای عدم رعایت آن‌ها نیز به‌وضوح مشخص شود.

 4. پیشنهادهای مناسب ارائه دهید

پیشنهادهای مناسب به کودک حس کنترل داده و رفتار لجبازانه و پرخاشگرانه او را کاهش می‌دهد. به جای تحمیل خواسته‌های سخت‌گیرانه، درخواست‌های خود را در قالب گزینه‌های متعدد مطرح کرده و به کودک حق انتخاب بدهید. مثلا از کودک بپرسید «آیا می‌خواهی اسباب‌بازی‌های خود را اکنون یا پنج دقیقه دیگر کنار بگذاری؟» این رویکرد می‌تواند مقاومت کودک را تا حد زیادی کاهش دهد.

 5. از تقویت مثبت استفاده کنید

یک روش موثر در برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر، تقویت رفتارهای دلخواه کودک با تحسین و تمجید از او است. تقویت مثبت می‌تواند موثرتر از تنبیه باشد. زیرا با سیستم‌های پاداش‌دهی مانند برچسب مثبت یا هدیه در ازای رفتارهای خوب به کودک انگیزه تغییر اعمال و رفتار ناهنجار خود را می‌دهد.

 6. در صورت نیاز به دنبال کمک حرفه‌ای باشید

اگر لجبازی و پرخاشگری کودک با وجود تلاش‌های مداوم شما ادامه پیدا کرد یا بدتر شد، به دنبال راهنمایی از یک متخصص اطفال یا روانشناس کودک باشید. با مداخلات حرفه‌ای می‌توان استراتژی‌های مناسب‌تر و شخصی‌تری نسبت به حالات کودک دریافت کرد.

به طور خلاصه، پرداختن به لجبازی و پرخاشگری در کودکان مستلزم صبر، درک و ثبات است. اجرای این استراتژی‌ها نه‌تنها به مدیریت رفتار فوری کمک می‌کند، بلکه رشد عاطفی و انعطاف‌پذیری طولانی‌مدت را نیز تقویت خواهد کرد.

جمع بندی

امیدواریم تا حدی به سوال با کودک لجباز و پرخاشگر چگونه رفتار کنیم، پاسخ داده باشیم. فراموش نکنید که یک پاسخ جهان‌شمول و قطعی در این رابطه وجود ندارد. با این حال، دانستن نحوه برخورد با کودک لجباز و پرخاشگر به شما کمک می‌کند تا رفتارهای ناهنجار را تا حد زیادی مدیریت و درمان کنید.

سوالات متداول

1. چند راهکار موثر برای آرام کردن کودک لجباز و پرخاشگر چیست؟

راهبردهای موثر شامل حفظ آرامش، تصدیق احساسات کودک، تعیین انتظارات روشن، پیشنهاد انتخاب و استفاده از تقویت مثبت است.

2. چگونه می توان علل اصلی لجبازی و پرخاشگری کودک را تشخیص داد؟

مشاهده الگوهای رفتاری، در نظر گرفتن عوامل خارجی و مشورت با مشاور می‌تواند در شناسایی محرک‌ها و درک بهتر احساسات کودک موثر باشد.

3. چه زمانی باید برای رفتار کودک از متخصص کمک گرفت؟

اگر لجبازی و پرخاشگری کودک علیرغم اجرای استراتژی‌های موثر ادامه داشت، یا اگر رفتارها شدید هستند و بر زندگی روزمره کودک تاثیر می‌گذارند، باید به دنبال کمک و مشاوره حرفه‌ای بود.